Wielkanoc w Serbii

Obchody Świąt Wielkanocnych w Serbii charakteryzują się ciekawymi zwyczajami i wierzeniami. O kilku z nich przeczytacie w tym wpisie. Zacznijmy od samej nazwy tych świąt. Słowo Wielkanoc występuje w dwóch wariantach: Ускрс/Uskrs i Васкрс/Vaskrs. Obie formy są poprawne, z tym że pierwsza z nich należy do standardowego języka serbskiego, natomiast druga pochodzi z dawnego języka literackiego używanego w cerkwi (srpskoslovenski jezik). Jest też ona nacechowana stylistycznie jako bardziej uroczysta i podniosła. W czasie świątecznym wierni prawosławni pozdrawiają się słowami: Христос васкрсе!/Hristos vaskrse! (Chrystus zmartwychwstał!). Na co odpowiada się: Ваистину васкрсе!/Vaistinu vaskrse! (Zaprawdę zmartwychwstał!).

            Wiele obyczajów wiąże się z jajkami – nieodzownym elementem obchodów Wielkanocy. Jajka należy ozdabiać w Wielki Piątek, najlepiej pomalować je na czerwono, ponieważ ten kolor jest symbolem radości i zmartwychwstania. Jajkami obdarowuje się gości, a pierwsze z nich pomalowane na czerwono to tzw. чуваркућа/čuvarkuća – czyli strażnik domu i domowników. Takie jajko przechowuje się aż do następnych świąt. Ozdobione jajka służą też dobrej zabawie, która nazywa się туцање јајима/tucanje jajima (stukanie się jajkami). Uczestnicy zabawy stukają się jajkami i wygrywa ten, którego jajko zostanie całe. W miejscowości Mokrin (Wojwodina) odbywają się nawet światowe mistrzostwa w stukaniu jajkami, czyli Туцанијада/Tucanijada. W Serbii znany jest także zwyczaj obdarowywania dzieci w Niedzielę Wielkanocną. Tego dnia szukają one schowanych przez zajączka wielkanocnego jajek i słodyczy.

Poniedziałek Wielkanocny (Побусани понедељак/Pobusani ponedeljak) natomiast związany jest z pamięcią o zmarłych członkach rodziny. Zanosi się wtedy na groby czerwone jajko, aby również przodkowie mieli swój symboliczny udział w obchodach Świąt Zmartwychwstania Pańskiego.

Jeśli chcielibyśmy złożyć komuś tradycyjne życzenia wielkanocne w języku serbskim, powiemy: Срећан Ускрс!/Srećan Uskrs! (dosł. Szczęśliwej Wielkanocy!).

Lidia Wiatrowska-Szreder

Share