Lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO służyć ma ochronie i promocji cennych elementów niematerialnego dziedzictwa kulturowego z całego świata. Serbia może się dotychczas pochwalić pięcioma wpisami na tej liście. Pierwszy wpis pochodzi z roku 2014
i jest to uroczystość ku czci patrona rodziny, czyli slava (serb. proslava porodične slave) –
w Serbii każda prawosławna rodzina ma swojego patrona (świętego) i uroczyście obchodzi dzień jego święta. Obowiązkowym elementem obchodów jest przyjęcie dla krewnych i przyjaciół, niektóre rodziny uczestniczą także w specjalnych obrzędach religijnych w cerkwi.
W roku 2017 na listę UNESCO wpisano taniec ludowy kolo (serb. narodna igra kolo), czyli tradycyjny serbski taniec ludowy, w którym tancerze trzymając się za ręce lub pod ręce tańczą w kole lub półkolu. Istnieje wiele jego odmian i rodzajów kroków. Antropolodzy tańca podkreślają, że ważne jest to, iż w Serbii taniec kolo jest nadal żywy, nie ogranicza się tylko do występów zespołów ludowych, ale tańczony jest np. na weselach i różnego rodzaju uroczystościach.
Śpiew przy akompaniamencie gęśli (serb. pevanje uz gusle) wpisano na listę UNESCO w roku 2018. Gęśle serbskie – starodawny, ludowy, prosty instrument smyczkowy, mają zazwyczaj jedną lub dwie struny. Dźwięki wydobywa się przy pomocy smyczka. Ten rodzaj śpiewu jest ściśle związany z serbską epiką ludową, z przekazem ustnym, z czasami kiedy to ludowi śpiewacy – gęślarze (serb. guslari) opiewali w swoich utworach bohaterskie czyny z narodowej historii. Większość utworów mówi o czasach panowania osmańskiego i walce o niepodległość.
Zlakusko lončarstvo – garncarstwo ze wsi Zlakusa i jej okolic to stara technika ręcznego wyrobu naczyń glinianych, wypalanych na otwartym ogniu. Z pokolenia na pokolenie ta tradycja przekazywana jest w serbskiej wsi Zlakusa w zachodniej Serbii. Wpisu dokonano w 2020 roku. Naczynia gliniane przeznaczone są do obróbki termicznej pożywienia, charakteryzują się świetną jakością i odpornością na wysokie temperatury. Smakosze twierdzą, że dania w nich przyrządzane są o wiele smaczniejsze od tych, które przygotowuje się w naczyniach metalowych.
Najnowszy wpis z 2022 roku ma związek z trunkiem, z którego słyną chyba całe Bałkany, a jest nim śliwowica. Wpis obejmuje praktyki społeczne i wiedzę związaną z produkcją i zastosowaniami tradycyjnej śliwowicy (serb. društvene prakse i znanja u vezi s pripremom i upotrebom tradicionalnog pića od šljive – šljivovice). UNESCO doceniło kulturę uprawy śliwy, tradycyjne rzemiosła, pędzenie śliwowicy i jej wykorzystywanie podczas prywatnych i publicznych uroczystości.
(Wykorzystane źródła: https://nkns.rs, / https://www.unesco.pl/?id=658).
Lidia Wiatrowska-Szreder
